Proefproject onderzoek en conservatie van gipsen

 

 

De conservatieploeg van het voormalige Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed of VIOE (Agentschap Onroerend Erfgoed) voerde een proefproject uit van onderzoek en conservatie van gipsen artefacten. Bedoeling was om de aandacht te vestigen op deze te weinig gekende kunstvoorwerpen en om oplossingen uit te testen voor de diverse conservatieproblemen.

 

 

In 2006 werd vooral aandacht besteed aan structurele problemen, zoals breuken, verroeste ijzeren doken, ontbrekende delen en vochtschade. In 2007 lag de nadruk eerder op het onderzoek en de conservatieproblematiek van de afwerklagen van gipsen artefacten.

 

Conservatie van gipsen

 

In een eerste fase van het onderzoek (2006) werd de conservatieproblematiek van structurele schade onderzocht. Veel voorkomende schade zijn breuken door ongevallen en manipulaties, barsten door het verroesten van ijzeren doken van de wapening. Ook vochtigheid is een grote boosdoener en tast zowel het gips als de afwerklagen aan.

 

De Genius op het grafmonument Moselli (ca. 1875) van Juliaan Dillens vertoonde diverse breuken, die werden hersteld en aangevuld. Het beeld werd gereinigd en ontdaan van een storende pasteuze overschildering.

 

Een origineel gipsmodel (ca. 1836) voor het monument op het Martelaarsplein van Guillaume Geefs werd lange tijd in open lucht bewaard, waarbij de ijzeren doken corrodeerden en barsten veroorzaakten. Het reliëf onderging een volledige conservatiebehandeling: reiniging, opvullen van de barsten, retouche van de verflaag en herstelling van de lijst.

 

De leeuwin aan de Anspachfontein van Godefroid Devreese vertoonde diverse breuken, grote barsten en onhandige vroegere herstellingen. De breuken zijn hersteld en opgevuld en de bronsimiterende schildering geretoucheerd en aangevuld.

 

onderzoek en conservatie van afwerklagen

 

Gipsen werden vaak van één of andere eindlaag voorzien, gaande van een eenvoudige kalkwitsellaag tot gekleurde verflagen en ingewikkelde imitaties van bronzen en marmers, gecraqueleerd porselein, patines, verguldsel e.a.

 

Er worden reinigingsproeven uitgevoerd op onbeschilderde en beschilderde gipsen beelden: de dame aan de trap van Guillaume Geefs met een eenvoudige grijze verflaag, de ‘garde civique’ van Ernest Salu I met een imitatie van verguld brons, het verguld model van gisant Jacques Coghen van Geefs, een medaillon van Juliaan Dillens, een onbeschilderd gipsen portret van Antinous e.a.

 

Ook wordt een gedenkreliëf behandeld met het oog op een verantwoorde buitenopstelling, waarbij aandacht wordt besteed aan een weersbestendige afwerking en een inerte sperlaag onderaan.

 

Deze onderzoeken en proefbehandelingen kaderen in een omstandige studie over gipsen artefacten, waarbij ook de vervaardigings- en afwerkingstechnieken, hun historisch belang als kunstwerken, hun documentair belang als kopieën vanbestaande en soms verdwenen monumenten en kunstwerken, en belangrijke collecties in binnen- en buitenland aan bod zullen komen.

 

Sinds 2015 is de publicatie met alle onderzoeksresultaten beschikbaar.